Çin edebiyatının dört büyük eseri arasında yer alan Su Kenarı 《水浒传》(Shuǐ Hǔ Zhuàn) romanı, içlerinde en politik ve çağdaş dönem siyasetini doğrudan etkilemiş romandır.
Ayrıca, halk dilinde yazılmış ilk roman olduğu için yerel halk arasında diğerlerine kıyasla daha popüler olmuştur. Kitaptaki karakterlerin adalet arayışı, birbirleri arasındaki dostluk ve sadakat bağı ise Çin halkının devrim zamanındaki adalet arayışı ve isyan ruhuna benzetilmektedir.
Çinli edebiyat eleştirmenleri de Çin halkının kollektif bilincinin ve adalet arayışının en güzel yansıtıldığı eserin “Su Kenarı” olduğunu yazmışlardır. Hatta Çin’in en ünlü edebiyat eleştirmeni Liu Zaifu (刘再复) roman hakkında eleştiri yazarken son cümlesini “İsyan haktır!” şeklinde bitirmiştir. Daha sonra Mao Zedong (毛泽东) bu cümleyi bir konuşmasında kullanmıştır. Sürekli eşitsizlik ve adaletsizliğe maruz kalan Çin halkı için bu edebi eser oldukça aydınlatıcı ve etkileyici olmuştur.
“Su Kenarı”na Genel Bakış
“Su Kenarı” 14. yüzyılda yazılmış olup, 12. yüzyılda yaşanan siyasal olayları anlatmaktadır. Yazarı Shi Nai’an (施耐庵) kabul edilsede bu konuda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Çin edebiyatının dört edebi eserinden sonuncusu kabul edilen “Üç Krallığın Hikayesi” romanınında yazarı olan Luo Guanzhong (罗贯中) ile beraber yazdığı düşünülmektedir. Böyle düşünülmesinin başlıca sebebi, Luo Guanzhong’un Shi Nai’an‘ın öğrencisi olmasından kaynaklanmaktadır. Son dönem Yuan Hanedanlığı (元朝1271-1368) yazarları oldukları için, eserde Song Hanedanlığındaki (宋朝960-1279) isyanları ve kahramanlıkları anlatmışlardır.
Song Hanedanlığı kültürel açıdan oldukça zengin bir dönemdir. Sayısız entelektüel çıkarmıştır. Sanat, edebiyat, bilim ve teknolojide büyük ilerleme kaydedilmiştir. Fakat Song Hanedanlığı kültürel ilerlemeden daha çok bürokrasideki yolsuzluk, sistemdeki adaletsizlikleri ile anılıyordu. Yönetimdekiler kendi iç çekişmeleri, yaptıkları yolsuzluluklarla o kadar meşguldu ki, ordu zayıfladı ve ülke yabancı tehditlere açık hale geldi. Halka karşı adaletsizlik arttıkça isyanlar çıkıyordu. Haliyle halk bir kahraman arayışına girmişti. Sürekli kendi kahramanlarını doğuruyor, isyan edenlerle ilgili öyküler efsaneler yayılıyordu. “Su Kenarı”da böyle bir dönemin ürünüdür.
Aslında eser epik bir kahramanlık öyküsüdür. Fakat batı kahramanlık öykülerinden farklı olarak burada, kollektif bir kahramanlık öyküsü vardır. Tıpkı Konfüçyüsçülükte de sık sık bahsedildiği gibi, romanda da adaletsizliğe ve yozlaşmaya sadece birlik olup karşı koyulabilir teması hakimdir. Dolayısıyla tek bir kahramanın adaleti sağladığı batı öykülerinin aksine, farklı geçmişlere ve yeteneklere sahip 108 kahraman birlikte adaleti ve düzeni sağlamışlardır. Sadece dört kahramanın öyküleri daha ayrıntılı verilmiştir. Romanda kahramanların isyan grubuna hangi olaylar doğrutusunda katıldığı anlatımıyla başlar. Sadakat (义), dostluk (友), cesaret (勇) ve adalet (正义) temaları içinde ilerler ve hükümette yaşanan değişimlerle de biter.
Dört Kahraman Dört Tema
Kitabın dört önemli karakteri vardır. Bu kahramanların arka planı ve gruba katılış öyküleri ayrıntılı bir şekilde işlenmiştir. Roman boyunca da karakter gelişimleri oldukça ilginçtir. Karakterler hem erdemli hem de gerçekliğe yakın olarak bir takım kusurlar da taşır. İyi-kötü değerlendirmesi yapmak bazen oldukça zordur. Dönem göz önünde bulundurulduğunda da, karakterlerin karikatürize edilmeden yazıldığını söyleyebiliriz.
Song Jiang (宋江) grubun lideri ve stratejistidir. Yozlaşmış bürokrasiden kaçıp isyan grubuna katılmıştır ve oldukça adil bir karakterdir. Lu Zhisen (卢俊义) eski bir keşiştir aynı zamanda cesur bir savaşçıdır. Wu Song (武松) çok güçlü ve sadakati yüksek bir karakterdir. Çıplak elle bir kaplanı öldürmesiyle ünlüdür. Lin Chong (林冲) ise oldukça kibar ve iyi kalpli askeri eğitimcidir. Ayaklanmaya itilmiş bir karakterdir. Dönemin yüksek rütbeli generali Gao Qiu’nun (高俅) oğlu, Lin Chong’un eşine tecavüz etmeye çalışır. Kadın kaçar kaçmasına fakat olayın üstünü örtemeyeceğini düşünen Gao Qiu, Lin Chong’a komplo kurar ve sürgüne göndererek yaşamını mahveder. Adalet arayışına giren Lin Chong da isyancılar grubuna katılır.
Romanın geniş bir kötü karakter yelpazesi vardır. Gao Qiu da romanın başlıca kötü karakteridir. Kendisi Song Hanedanlığında gerçekten yaşamış birisidir. Fakat kaynaklarda Gao Qiu’nun kitapta bahsedildiği kadar kötü birisi olup olmadığı meçhuldür. Çünkü Gao Qiu karakteri Song hanedanlığında yaşanan yetkiyi kötüye kullanma ve zalimlik temasının vücut bulmuş halidir. Yanında çalışan insanlar da tıpkı onun gibi komplo kuran, eziyet eden zalim kişilerdir. Kendisi gücün ve yetkinin yanlış ellerde nasıl kullanılacağına dair iyi bir örnek olmuştur.
Hem Gao Qiu’nun zalimliğine hem de sistemin adaletsizliğine karşı kahramanların gösterdiği cesaret, aynı zamanda birbirlerine olan sadakati ve dostluğu oldukça harmonik bir bütün şeklinde sunulmuştur. Song Jiang’ın lider olarak yoldaşlarını asla bırakmaması grup içi sadakatin ve dostluğun en büyük kanıtı olarak anlatılmıştır. Wu Song’un kaplanı çıplak elle öldürmesi büyük bir cesaret örneği olmakla beraber yarı mitolojik bir olay olması da eseri oldukça ilgi çekici kılmıştır.
Romanın günümüzde hala popüler olmasının başlıca sebeplerinden biri 14. yüzyılda yaşanan sıkıntıların çoğunun günümüzde hala devam etmesi. Biz her ne kadar teknolojik ve kültürel bağlamda gelişmişlik göstersek de adaletsizlik her yerde kol geziyor. Yaşadığımız sistem eskisi kadar öldürücü değil belki ama hala dünya yaşanan adaletsizliklerle anılıyor. Halk, bireysel kurtuluşun gerçek bir kurtuluş olmadığını anlamadığı sürece de sistem böyle devam edecek gibi görünüyor. Özgürlük, zalimlerden istenmez. Eziyet edilen kurtuluşu talep eder ve alır. Yedi yüz yıl önce yazılmış “Su Kenarı”da bu anlatımın en güzel simgelerinden biri.
参考文献/Kaynakça
[1]乔瑞芳.《水浒传》中的文化内涵探究[J].语文建设,2014(02):45.DOI:10.16412/j.cnki.1001-8476.2014.02.019.
[2]Ge, Liangyan. "A Study of Two Classics: A Cultural Critique of The Romance of the Three Kingdoms and The Water Margin." (2018): 259-262.
[3]Wei, Xiaohong, and Jian Xu. "A Comparative Study on Heroism in Shooter and Water Margin." Theory & Practice in Language Studies (TPLS) 2.7 (2012).
[4]Li Chunyu. Eski Çağlardan Günümüze Çin Edebiyatı[M].Kaynak Yayınları,2020
[5]John Keay. Çin Tarihi[M]. İnkılap Yayınları,2020
EKİN YEŞEREN
爱勤
